કોર્ટે ‘ઈવીએમ’ ના કાયદાકીય આધાર પર પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા અને ચૂંટણી પંચ પાસેથી જવાબ માંગ્યો

દરેક ચૂંટણીના પરિણામો પછી ભારતભરમાં ચૂંટણીમાં મતદાન માટે ઉપયોગમાં લેવાતા ‘ઈવીએમ’ મશીનો સમાચારમાં રહે છે. ઘણા રાજકીય પક્ષો, પછી ભલે તે વિરોધ પક્ષમાં હોય કે હારેલા પક્ષમાં, આ મશીનોની વિશ્વસનીયતા અંગે જાહેરમાં શંકા વ્યક્ત કરી છે. ભારતના ચૂંટણી પંચે વારંવાર પુષ્ટિ આપી છે કે આવા મતદાન વિશ્વસનીય અને સુરક્ષિત છે. હવે મહારાષ્ટ્રમાં આ ચર્ચાએ એક નવો, પરંતુ ગંભીર વળાંક લીધો છે.
રાજ્ય ચૂંટણી પંચે મંગળવારે કોંગ્રેસના રાષ્ટ્રીય સચિવ પ્રફુલ્લ ગુડ્ડેની અરજી પર નાગપુર બેંચમાં સોગંદનામું દાખલ કર્યું અને માહિતી આપી કે સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીમાં ‘વીવીપેટ’ ના ઉપયોગ માટે કાયદામાં કોઈ જોગવાઈ નથી. બુધવારે આ કેસમાં થયેલી દલીલો પછી, સ્થાનિક સંસ્થાઓના નિયમોમાં ‘ઈવીએમ’ ના ઉપયોગ સંબંધિત કોઈ જોગવાઈ નથી.
ઉપરાંત, કોઈ માર્ગદર્શિકા જારી કરવામાં આવી નથી. તેથી, સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓમાં કયા કાયદાકીય આધાર પર ઈવીએમનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે તેના પર પ્રશ્નો ઉઠાવતા, બોમ્બે હાઈકોર્ટની નાગપુર બેન્ચે રાજ્ય ચૂંટણી પંચને ગુરુવાર, ૨૦ નવેમ્બર સુધીમાં જવાબ દાખલ કરવાનો આદેશ આપ્યો.
કોંગ્રેસના રાષ્ટ્રીય સચિવ પ્રફુલ ગુડ્ડે પાટીલે આગામી ચૂંટણીઓમાં વીવીપેટ ના ઉપયોગ અંગે અરજી દાખલ કરી હતી. આ મામલાની સુનાવણી જસ્ટિસ અનિલ કિલોર અને જસ્ટિસ રજનીશ વ્યાસ સમક્ષ થઈ હતી. મંગળવારે યોજાયેલી સુનાવણી દરમિયાન, રાજ્ય ચૂંટણી પંચે એફિડેવિટ દાખલ કરીને અરજીનો જવાબ આપ્યો હતો. સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓમાં EVM સાથે વોટર વેરિફાઇડ પેપર ઓડિટ ટ્રેઇલ (વીવીપેટ) મશીનોનો ઉપયોગ શક્ય નથી. ઉપરાંત, વીવીપેટ ના ઉપયોગ અંગે સંબંધિત કાયદામાં કોઈ જોગવાઈ નથી.
ચૂંટણી પંચે જણાવ્યું હતું કે આટલા ઓછા સમયમાં લાખો વીવીપેટ મશીનોનું ઉત્પાદન કરવું કે બેલેટ પેપર માટે જરૂરી સામગ્રી તૈયાર કરવી શક્ય નથી કે શક્ય નથી. અરજદાર પક્ષે આનો વાંધો ઉઠાવ્યો અને દલીલ કરી. ચૂંટણી પંચને આ અંગે જવાબ દાખલ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો.